เราได้อะไรจากการสอบ
สอบแล้วพัฒนาจริงหรือไม่
คำถามนี้เป็นปัญหาที่ติดค้างและข้องใจสำหรับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการศึกษาอยู่ไม่น้อย
เพราะบางส่วนเห็นว่าการสอบที่แนวเนื้อหาการสอบนั้นเป็นแบบท่องจำ
ไม่ได้ช่วยพัฒนาผู้เรียนได้อย่างแท้จริง
แต่ในทางกลับกันการท่องจำก็มีความจำเป็นอย่างมากเช่นเดียวกัน แล้วอย่างไรจึงเรียกว่าการสอบที่พัฒนาผู้เรียน
การสอบแบบระดับชาติ
หรือการสอบโอเน็ต O-NET โดยเฉพาะวิชาสังคมศึกษา
ที่ครูได้คลุกคลีกับแนวข้อสอบมานาน ได้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงอย่างมาก คือ
การพัฒนาข้อสอบที่เน้นการคิดวิเคราะห์มากยิ่งขึ้น การจำยังมีความสำคัญ
แต่การคิดวิเคราะห์เป็นกระบวนการที่เข้ามาและผลักดันให้ผู้เรียนมีการคิดที่เป็นรูปธรรมมากยิ่งขึ้น
แต่การสอบแบบคิดวิเคราะห์นี้
ประสบความสำเร็จหรือล้มเหลว
ในแง่นนี้อาจจะไม่มีงานวิจัยหรือสิ่งอื่นใด
ยืนยันได้ว่าสำเร็จหรือล้มเหลว
แต่ความเป็นห่วงของครูคือ การที่ผู้เรียนไม่มีกระบวนการคิดวิเคราะห์อย่างถูกต้อง
น่าจะเป็นปัญหาหนักที่ผู้มีความเกี่ยวข้องกับการศึกษาต้องคิดทบทวนกันอีกครั้ง
เพราะการสอนให้คนจำมักจะง่ายกว่าสอนให้คนคิด การสอนให้คนคิดยาก
ยากเพราะต้องไม่เอาความคิดของผู้สอนไปใส่สมองของผู้เรียน แต่เด็กไทยพร้อมแล้วหรือยัง
น่าจะต้องย้อนกลับมามองเด็กไทยว่าการสอบแข่งขันต่าง
ๆ ที่ผู้ออกข้อสอบพยายามทำให้เกิดกระบวนการคิดวิเคราะห์ นั้น
เป็นสิ่งที่ตอบโจทย์แล้วหรือยัง